Γλωσσική ανάπτυξη του παιδιού

H ανάπτυξη της ομιλίας και τη επικοινωνίας είναι πολύ σημαντική τόσο για το παιδί, όσο και για την οικογένειά του.

Βοηθά στην ανάπτυξη των κοινωνικών σχέσεων, την βελτίωση της αυτοεκτίμησης, την διευκόλυνση στο παιχνίδι και τις επαφές με τους συνομήλικους, αλλά ακόμη και στην καθημερνή ζωή, μέσω της αυτοεξυπηρέτησης, αφού το παιδί θα μπορέσει να εκφράσει τις επιθυμίες του, τις ανάγκες του, τους φόβους του, τον πόνο του και τα συναισθήματά του.

Η επικοινωνία με τα παιδιά ξεκινά από πολύ νωρίς, αρχικά, με μη λεκτικούς τρόπους, όπως ένα βλέμμα, ένα χάδι, το κλάμα, το γέλιο, η αγκαλιά. Τα μωρά αντιδρούν στην ήχο της φωνής των γονιών τους, δίνοντας έτσι ένα σημάδι επικοινωνίας. Αργότερα, αρχίζουν τα «βαβουλίσματα» και σιγά – σιγά, περνώντας από τα διάφορα αναπτυξιακά στάδια και χρησιμοποιώντας την μίμηση, καταφέρνουν να χρησιμοποιήσουν λεκτικούς τρόπους επικοινωνίας.

Το κάθε παιδάκι έχει τον δικό του, μοναδικό τρόπο ανάπτυξης.

Παρόλα αυτά, υπάρχουν κάποια ορόσημα στην ανάπτυξη του παιδιού, που μας βοηθούν να ελέγχουμε την εξέλιξή του και να το βοηθάμε όπου χρειάζεται.

Παρακάτω αναφέρονται τα τυπικά στάδια της γλωσσικής εξέλιξης σε κάθε ηλικία.

0 – 3 μηνών

• Γελά, κλαίει

• Παράγει διάφορους ανάμικτους ήχους (κυρίως φωνήεντα)
• Το μωρό τους αντιδρά τους ήχους, κοιτάει ή στρέφει το κεφάλι του τους την πηγή τους

3 – 6 μηνών

• Κλαίει διαφορετικά για διάφορες ανάγκες
• Επαναλαμβάνει συχνά τον ίδιο ήχο.

6 – 9 μηνών

• Καταλαβαίνει απλές οδηγίες
• Ανταποκρίνεται όταν ακούει το όνομά του
• Καταλαβαίνει ναι/όχι /li>
• Αντιδράει στους ήχους (γυρίζει το κεφάλι για να εντοπίσει την πηγή τους)
• Παράγει ήχους που μοιάζουν με λέξεις
• Αρχίζει να μιμείται ήχους από το περιβάλλον του
• Χρησιμοποιεί πολλούς και διαφορετικούς ήχους

9 – 12 μηνών

• Λέει «μαμά» και «μπαμπά»
• Χρησιμοποιεί κινήσεις για να εκφραστεί όπως «γεια», «παλαμάκια»
• Αρχίζει να χρησιμοποιεί λέξεις (2-3)  

1 – 2 χρόνων

• Ονομάζει οικεία αντικείμενα και πρόσωπα
• Λέει το ονομά του
• Χρησιμοποιεί προτάσεις με 2-3 λέξεις
• Χρησιμοποιεί προτάσεις με 2-3 λέξεις
• Καταλαβαίνει προτάσεις
• Καταλαβαίνει σύνθετες οδηγίες (π.χ. Πάρε το βιβλίο και βάλτο στο τραπέζι.)
• Ανταποκρίνεται όταν ακούει το όνομά του/της
• Κουνάει το χέρι για να χαιρετήσει
• Χρησιμοποιεί 5 – 20 λέξεις (18 μηνών)
• Χρησιμοποιεί 20 -50 λέξεις (2 χρονών)
• Επαναλαμβάνει εντολές
• Κάνει ερωτήσεις με δύο λέξεις μαζί
• Αρχίζει να βάζει 2 λέξεις μαζί. 

2 – 3 χρόνων

• Λέει προτάσεις µε 4 - 5 λέξεις
• Κάνει ερωτήσεις
• Χρησιμοποιεί κάποιους πληθυντικούς και προθέσεις
• Καταλαβαίνει απλές ιστορίες
• Καταλαβαίνει απλές ερωτήσεις και οδηγίες
• Αναγνωρίζει τα μέρη του σώματος
• Ακούει ιστορίες από βιβλία με εικόνες
• Φτιάχνει προτάσεις με άρνηση (π.χ.: όχι πάω)
• Χρησιμοποιεί μέχρι και 300 λέξεις,
• Κάνει πολλές ερωτήσεις χρησιμοποιώντας το «τι», «που», «γιατί»
• Κουβεντιάζει μόνο του ή με τα παιγνίδια του
• Συμμετέχει σε παιδικά τραγούδια που έχουν κίνηση.

3 – 4 χρόνων

• Έχει καθαρή άρθρωση (αν και κάποια παιδάκια δεν λένε ακόµα καθαρά το «ρ» ή «σ»)
• Η ομιλία του παιδιού σας πλησιάζει περισσότερο αυτήν των ενηλίκων όσον αφορά τη γραμματική και το συντακτικό
• Αναγνωρίζει τα βασικά χρώματα
• Ρωτάει συχνά «τι;»
• Μπορεί να πει μια ιστορία ή να μεταφέρει μια ιδέα
• Έχει λεξιλόγιο περίπου 1000 λέξεων
• Φτιάχνει προτάσεις 3-4 λέξεων
• Κατανοεί προθέσεις (π.χ.: «το παιχνίδι είναι κάτω από την καρέκλα»)
• Τραγουδάει τραγούδια
• Καταλαβαίνει τις έννοιες «νύχτα», «μέρα»
• Χρησιμοποιεί μέχρι και 500 λέξεις,
• Χρησιμοποιεί πιο ολοκληρωμένες προτάσεις
• Διηγείται μέρος μιας ιστορίας.

4 – 5  χρόνων

• Αναγνωρίζει βασικά σχήματα
• Ρωτάει «ποιος;», «γιατί;»
• Χρησιμοποιεί σύνθετες προτάσεις
• Προφέρει σωστά σχεδόν όλα τα σύμφωνα εκτός από λ/ρ/σ
• Μιλάει χωρίς σοβαρά γραμματικά και συντακτικά λάθη
• Χρησιμοποιεί προτάσεις 4-5 λέξεων
• Περιμένει τη σειρά του
• Μετράει τουλάχιστον ως το 5
• Μπορεί να ενώσει δύο προτάσεις με το «και»
• Μπορεί να κάνει ερώτηση, να προστάξει, να εκφράσει άρνηση.

5 – 6  χρόνων

• Προφέρει όλα τα σύμφωνα και τα συμπλέγματά τους καθαρά (ξ/ψ/σ/τσ/στ)
• Γνωρίζει βασικές αντίθετες έννοιες («μεγάλο» / «μικρό», «μαλακό» / «σκληρό»)
• Αναπαράγει μια ιστορία με τη βασική της πλοκή
• Κατανοεί τις έννοιες «ίδιο» / «διαφορετικό»
• Χρησιμοποιεί σύνθετες προτάσεις
• Κάνει ερωτήσεις για να αποκομίσει πληροφορίες
• Χρησιμοποιεί τους γραμματικούς χρόνους μέλλοντα, αόριστο, ενεστώτα
• Μπορεί να κατανοήσει και να χρησιμοποιήσει χρονικές έννοιες, όπως «σήμερα», «αύριο», «χθες»
• Χρησιμοποιεί γύρω στις 2200 λέξεις
• Μπορεί να αφηγηθεί μια ιστορία δίνοντας την αρχή – μέση - τέλος

7 – 11 χρόνων

• Αποκτά λογική σκέψη
• Εκφράζεται διαφορετικά στο γραπτό από το προφορικό λόγο.
• Μπορεί να προσαρμόσει τον τρόπο που μιλάει με βάση την ηλικία, το επίπεδο, τις γνώσεις, τη σχέση του με το συνομιλητή.